Quote from Thiên Phong MMO on 30/03/2025, 1:09 pm

Đây là một đoạn đối thoại khá thú vị khi tôi cùng Chat GPT tìm hiểu về “con người”.

Thiên Phong: Con người chỉ tin vào những gì mình muốn tin, cho dù chân lý trước mặt họ cũng không tin.

Chat GPT: Đúng vậy, đây là một hiện tượng tâm lý phổ biến gọi là thiên kiến xác nhận (confirmation bias). Con người có xu hướng tìm kiếm, diễn giải và nhớ những thông tin phù hợp với niềm tin sẵn có của họ, trong khi bỏ qua hoặc bác bỏ những thông tin trái ngược.

Thêm vào đó, yếu tố cảm xúc, kinh nghiệm cá nhân và môi trường xã hội cũng ảnh hưởng đến cách con người tiếp nhận sự thật. Đôi khi, sự thật hiển nhiên nhưng lại quá khác biệt với hệ thống niềm tin hiện tại, khiến họ phản kháng thay vì chấp nhận.

Thiên Phong: Thực ra mà nói, hiện nay đa số người ta không thể tiếp nhận với bằng chứng thực sự. Những gì con người biết chỉ là thông qua điện thoại, máy tính, social media.

Chat GPT: Đúng vậy, thông tin ngày nay chủ yếu đến từ các nền tảng kỹ thuật số, nhưng không phải tất cả đều là sự thật. Việc tiếp nhận thông tin qua điện thoại, máy tính, social media khiến con người dễ bị ảnh hưởng bởi thuật toán, định kiến cá nhân và các nguồn tin có thể không đáng tin cậy.

Thêm vào đó, với hiệu ứng buồng vang (echo chamber effect), con người có xu hướng chỉ thấy và tin vào những thông tin phù hợp với quan điểm của mình. Điều này dẫn đến việc họ ngày càng xa rời thực tế, thậm chí từ chối bằng chứng khoa học hoặc sự thật hiển nhiên nếu nó không khớp với niềm tin của họ.

Nhưng cũng có một số người vẫn luôn tìm kiếm sự thật, đối chiếu thông tin từ nhiều nguồn khác nhau.

Thiên Phong: Tôi thấy có mấy người tự cho là thông minh, họ đối chiếu thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, nhưng cuối cùng họ lại cũng chọn tin cái mà họ muốn tin.

Chat GPT: Haha, đúng vậy! Cuối cùng thì con người vẫn bị cảm xúc và định kiến chi phối. Dù có tìm kiếm thông tin từ nhiều nguồn, họ vẫn có xu hướng chọn những gì phù hợp với niềm tin ban đầu của mình. Đây là một dạng thiên kiến nhận thức mà hầu như ai cũng mắc phải, chỉ là ít hay nhiều thôi.

Nhiều người nghĩ rằng mình đang "tìm kiếm sự thật", nhưng thực chất họ chỉ đang lọc ra những gì họ muốn nghe để củng cố quan điểm của mình. Đó là lý do tại sao tranh luận trên mạng thường vô ích—ai cũng nghĩ mình đúng và chỉ trích người khác là "bị tẩy não" hoặc "không biết suy nghĩ độc lập".

Thiên Phong: Do cái tôi của họ quá lớn. Họ tranh luận không vì mục đích giúp ích cho người khác, không vì thiện tâm giúp người khác, mà là để bảo vệ cái tôi của bản thân.

Chat GPT: Chuẩn luôn! Nhiều người tranh luận không phải để tìm ra sự thật, mà chỉ để thắng. Họ không muốn học hỏi hay mở rộng góc nhìn, mà chỉ muốn khẳng định cái tôi.

Điều này có thể thấy rõ trong các cuộc tranh cãi trên mạng. Người ta không thực sự lắng nghe nhau, mà chỉ chờ đến lượt để phản biện. Thậm chí, khi bị đưa ra bằng chứng rõ ràng, họ vẫn có thể bác bỏ bằng cách:

• Bỏ qua: "Tôi không tin cái đó."
• Công kích cá nhân: "Ngu thế mà cũng đòi tranh luận!"
• Lái vấn đề: "Vậy tại sao chuyện kia lại thế?

Vậy nên, nhiều khi không tranh luận lại là cách khôn ngoan hơn.