Quote from Thiên Phong MMO on 23/07/2025, 5:44 am

Trong lịch sử Trung Hoa, có hai cái tên luôn khiến người ta tranh cãi: một là “Chiến thần” Bạch Khởi, người đánh đâu thắng đó; hai là Phạm Thư, một mưu sĩ bậc thầy, người vẽ đường cho nước Tần chiếm cả thiên hạ.

Nhưng kỳ lạ thay, trong phim ảnh gần đây, Bạch Khởi thường được tô vẽ như anh hùng bị hãm hại, còn Phạm Thư lại trở thành vai phản diện, thủ đoạn, ghen ghét, dèm pha.

Liệu có công bằng không?

Trường Bình – nơi máu chảy thành sông.

Năm 260 TCN, dưới sự chỉ huy của Bạch Khởi, quân Tần đánh bại quân Triệu tại trận Trường Bình – một trong những cuộc chiến đẫm máu nhất thời Chiến Quốc.

Quân Triệu thua trận, khoảng 45 vạn người bị bắt sống. Đó không chỉ là một con số. Hãy thử hình dung: tám sân vận động chật kín người, không còn chỗ chen chân. Từng ấy sinh mạng, từng ấy gia đình.

Và rồi, Bạch Khởi ra lệnh giết sạch hàng binh. Không phải chôn sống, mà là chặt đầu từng người, rồi chất sọ thành núi. Sử gọi là Khô Lâu Sơn – Núi Đầu Lâu. Một cảnh tượng khiến cả thiên hạ rúng động.

Có thể tha họ không?

Đây là câu hỏi mà hậu thế vẫn tranh cãi suốt hơn 2.000 năm.

Có người cho rằng, Bạch Khởi buộc phải làm vậy: số lượng tù binh quá lớn, không đủ lương thực, và nếu thả ra thì họ có thể quay lại chiến đấu.

Nhưng góc nhìn đó còn nhiều điểm chưa thuyết phục.

Thực tế, sau thất bại tan nát, chủ tướng quân Triệu đã mất, quân không còn người lãnh đạo, tinh thần rã rời, không còn khả năng phản kháng. Ngay cả khi được thả ra, họ cũng không thể tổ chức lại lực lượng trong thời gian ngắn.

Nếu thật sự thiếu lương thực, Bạch Khởi hoàn toàn có thể thả họ ra, để họ tự sinh tự diệt, hoặc để mặc họ đói khát cho đến khi Triệu khôi phục được lương đạo rồi mới xử lý tiếp. Một giải pháp nhân đạo, ít nhất là không phải thảm sát hàng loạt.

Việc chọn con đường tàn khốc nhất cho thấy: đó không chỉ là chiến lược – mà còn là quyết định đầy sát khí.

Bạch Khởi thắng trận, nhưng đã thua mất lòng người.

Phạm Thư có thật sự dèm pha?

Trong phim Đại Tần Đế Quốc, Phạm Thư được khắc họa như kẻ gièm pha, cố tình hãm hại Bạch Khởi. Nhưng nếu nhìn từ lịch sử, sự thật lại phức tạp hơn rất nhiều.

Phạm Thư là một nhân vật truyền kỳ – từ kẻ thất thế bị tra tấn ở nước Ngụy, sau đã trở thành Tể tướng quyền lực nhất nước Tần. Ông đề xướng chính sách “viễn giao cận công”, đặt nền móng cho việc thống nhất thiên hạ sau này.

Và trong vai trò của một Tể tướng, ông buộc phải lo cho sự ổn định của vương triều, tránh để một vị tướng công cao át chủ.

Nếu có ai là người ra quyết định cuối cùng, thì đó chính là Tần Chiêu Tương Vương – vị vua bắt đầu nghi kỵ khi thấy Bạch Khởi quá nổi tiếng, không nghe lệnh ra trận, thậm chí “giả bệnh không chịu chiến đấu”. Cuối cùng, chính ông là người ép Bạch Khởi tự sát.

Một bi kịch chính trị

Lịch sử không đơn giản như phim ảnh. Không có “kẻ xấu” rõ ràng, cũng không có “anh hùng” hoàn toàn.

Bạch Khởi – một chiến thần bất bại của Tần, nhưng cũng là người khiến hàng chục vạn sinh mạng lấy đi.

Phạm Thư – một mưu sĩ kiệt xuất, đặt lợi ích đại cục lên trên hết, nhưng lại bị gán cho vai phản diện vì “không có chiến công ngoài chiến trường”.

Lịch sử cần được kể lại nhiều lần, với nhiều góc nhìn. Và điều quan trọng là phải kể một cách trung thực…

Khi thành ngữ được viết bằng máu

Ngày nay, người ta thường dùng cụm từ “bàn việc binh trên giấy” để chê trách những kẻ lý thuyết suông, không hiểu thực tế chiến trường. Nhưng ít ai biết rằng, thành ngữ ấy bắt nguồn từ chính trận Trường Bình, nơi 45 vạn quân Triệu đã phải bỏ mạng.

Sau một quyết định sai, toàn quân bị bao vây, chủ tướng tự sát, sĩ khí tan rã, và cuối cùng… chỉ còn khô lâu sơn.

Phía sau mỗi câu thành ngữ, đôi khi không chỉ là trí tuệ – mà là máu và nước mắt.