Khi dạo quanh đường phố ở bất kỳ thành phố nào của Việt Nam, một trong những điều tôi nhận ra ngay lập tức là sự hiện diện dày đặc của các quán cà phê. Thật khó để không gặp một quán nào đó, hoặc là quán cà phê, hoặc là quán trà sữa. Điểm chung là chúng xuất hiện khắp nơi và trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người Việt.
Cà phê ở Việt Nam không chỉ là một thức uống – nó là một nét văn hóa, một thói quen mỗi ngày, và còn là niềm cảm hứng về kinh doanh cho nhiều người.
Vương Quốc Cà Phê Việt Nam
Thật không ngoa khi nói rằng Việt Nam là một vương quốc cà phê. Con số quán cà phê khổng lồ có mặt trên toàn quốc thực sự ấn tượng: hơn 500.000 quán cà phê. Tức là, cứ 200 người tại Việt Nam có một quán cà phê. So sánh với các quốc gia khác sẽ thấy mức độ phổ biến này là chưa từng có.
- Hàn Quốc: 100.000 quán, dân số 51 triệu, tỷ lệ 1 quán cà phê trên 511 người.
- Nhật Bản: 69.000 quán, dân số 142 triệu, tỷ lệ 1 quán cà phê trên 2.000 người.
- Mỹ: 38.400 quán, dân số 333 triệu, tỷ lệ 1 quán cà phê trên 8.600 người.
Có một điểm mà nhiều người có thể không cân nhắc là định nghĩa về một quán cà phê. Ở Mỹ hay các quốc gia khác, một quán cà phê đúng nghĩa thường có cơ sở vật chất rõ ràng, phải có mặt bằng, giấy phép kinh doanh, và đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp. Nhưng ở Việt Nam thì rất đa dạng. Quán cà phê có thể là một cửa hàng lớn như Highlands hay Phúc Long, nhưng cũng có thể chỉ là một chiếc xe đẩy bán cà phê sát vỉa hè.
Văn Hóa Cà Phê Ngấm Vào Từng Ngõ Ngách
Một phần lý do tại sao cà phê lại phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam là vì quốc gia này là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau Brazil. Cà phê không chỉ là đồ uống, mà còn là thu nhập của hàng triệu người lao động. Cụ thể, hơn 600.000 hộ nông dân và 2 triệu lao động dựa vào ngành trồng và bán cà phê.
Từ cà phê phin đến cà phê sữa đá, người Việt đã tạo ra một nét văn hóa cà phê riêng. Trong khi các nước phương Tây và Mỹ uống chủ yếu cà phê Arabica, người Việt lại quen thuộc với cà phê Robusta do hương vị đậm và mạnh hơn. Đó cũng là lý do vì sao nhiều người không ưa chuộng Starbucks, cho rằng cà phê của họ “nhạt và lạc vị” so với ly cà phê sữa đá truyền thống.
Cà Phê – Nguồn Cảm Hứng Nghệ Thuật
Cà phê không chỉ là thức uống, mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều nghệ sĩ. Từ thơ ca đến âm nhạc, cà phê đã đi sâu vào trong cuộc sống tinh thần của người Việt. Nhạc sĩ Thanh Sơn từng viết “Suốt đêm không ngủ bên tách cà phê đen…” trong bài hát Mười Năm Tái Ngộ, hay bài Đen Đá Không Đường của Lý cho thấy cà phê đã trở thành một chất xúc tác cho cảm xúc và sáng tạo.
Tại Sao Người Việt Vẫn Đi Cà Phê Dù Kinh Tế Khó Khăn?
Câu hỏi đặt ra là, khi kinh tế khó khăn, tại sao người Việt Nam vẫn thường xuyên ghé quán cà phê? Câu trả lời có thể dễ dàng tìm thấy trong văn hóa và tâm lý xã hội của chúng ta.
Cà Phê Là Văn Hóa Giao Tiếp
Ở nhiều quốc gia, mở lời mời ai đó đi uống cà phê thực tế không chỉ đơn giản là mời họ thưởng thức một ly cà phê. Trong văn hóa người Việt, câu hỏi “đi cà phê không?” thực chất là lời mời trò chuyện, gặp gỡ. Quán cà phê trở thành địa điểm giao lưu, kết nối. Nhiều người không đến quán chỉ để uống mà là để gặp gỡ bạn bè, người thân hoặc đối tác làm ăn.
Việt Nam cũng là nơi có khí hậu nhiệt đới nóng nực quanh năm, và nhiều gia đình phải sống trong không gian chật hẹp. Quán cà phê với máy lạnh và ghế êm trở thành một giải pháp hoàn hảo cho nhiều người muốn tìm một không gian mát mẻ để làm việc hoặc thư giãn.
Sẵn Sàng Mua Cà Phê Ngoài Giá Cao
Thêm một lý do nữa là nhiều người sẵn sàng bỏ ra 50.000đ cho một ly Highlands hay 100.000đ cho một ly Starbucks, dù nếu tính toán kỹ, mua cà phê pha sẵn như G7 chỉ có giá khoảng 4.000đ mỗi gói. Đây là một sự lựa chọn có tính chất xã hội – vì nó không chỉ là uống cà phê mà là mua trải nghiệm, mua thời gian gặp gỡ, nói chuyện.
Tại Sao Khởi Nghiệp Thường Nghĩ Đến Quán Cà Phê?
Một câu hỏi thú vị trên mạng mà tôi vô tình gặp được: “Tại sao nhiều người trẻ khi khởi nghiệp lại muốn mở quán cà phê?” Dường như ai cũng nghĩ rằng mở quán cà phê thì rất dễ và mang lại siêu lợi nhuận.
Dễ Bắt Đầu Nhưng Khó Duy Trì
Có vẻ như lý do tại sao mọi người nghĩ đến kinh doanh cà phê là sự đơn giản trong cách tính toán khi lên kế hoạch. Ví dụ, một người có thể nghĩ rằng với giá bán một ly cà phê là 20.000đ, bán 20 ly trong một giờ sẽ là 400.000đ, một ngày 10 tiếng có thể thu về 4 triệu đồng, và cuối tháng sẽ có 120 triệu đồng doanh thu.
Nhưng thật ra, ước tính doanh thu thì dễ, mà quên tính chi phí thì cũng dễ. Nhiều người bỏ qua các khoản chi phí ngầm như mặt bằng, lương nhân viên, nguyên liệu, bảo trì thiết bị và nhiều khoản khác. Thực tế, lời bình quân sau khi trừ hết chi phí chỉ vào khoảng 5 đến 20%, một con số khiêm tốn so với kỳ vọng ban đầu.
Tác Động Của Các Trào Lưu Và Thương Hiệu
Một phần khác mà khiến khởi nghiệp với quán cà phê trở nên hấp dẫn là do tác động của những câu chuyện thành công như Highlands Coffee, The Coffee House và các thương hiệu lớn khác. Đôi khi các bạn trẻ nhìn thấy sự phát triển của những thương hiệu này mà không suy nghĩ đến các thách thức phía sau, cho rằng chỉ cần đầu tư là có thể nhân rộng dễ dàng.
Cộng thêm vào đó, nhiều người nổi tiếng hợp tác hoặc tự mở quán cà phê, dùng chính tên tuổi của mình để hút khách. Điều này lại càng làm gia tăng sự hấp dẫn với những người mới bước chân vào thị trường F&B mà chưa thật sự hiểu rõ bản chất.
Tác Động Của Quy Hoạch Đô Thị Đến Sự Bùng Nổ Quán Cà Phê
Một yếu tố dẫn đến việc có quá nhiều quán cà phê là thiếu quy hoạch đô thị. Tại Việt Nam, sự phân chia giữa khu dân cư và khu thương mại không rõ ràng, dẫn đến tình trạng dọc các tuyến đường, nhà mặt tiền được tận dụng để kinh doanh đủ loại quán.
Ở các nước phát triển, quy hoạch đô thị chặt chẽ hơn. Họ phân khu vực rõ ràng: khu công nghiệp, khu dân cư, và khu thương mại. Điều này giúp hạn chế số lượng quán cà phê mở trong một khu vực, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh. Còn ở Việt Nam, vì quy hoạch chưa hoàn chỉnh, nên bạn thấy cảnh mỗi km vuông có cả chục quán cà phê là chuyện rất bình thường.
Kinh Tế Trạng Quỳnh: Lý Do Nhiều Quán Cà Phê Đóng Cửa
Có một hiện tượng kinh doanh “trạng Quỳnh” khá phổ biến ở Việt Nam. Đó là khi một người mở quán cà phê và kinh doanh tốt, người khác sẽ nhìn vào đó và mở một quán tương tự ngay kế bên. Rồi cả chục người khác hùa theo. Kết quả, sau một thời gian, cả khu vực đầy quán cà phê cạnh tranh với nhau và tất cả dần biến mất vì không có khách hàng đủ để duy trì.
Điều này không chỉ xảy ra với quán cà phê mà còn với các lĩnh vực khác như homestay, xe bánh mì, hoặc trà sữa. Tuy là dấu hiệu của một thị trường tự do, đây cũng là mặt trái của tư duy “chụp giật” – đầu tư dựa trên trào lưu hơn là suy nghĩ dài hạn.
Bạn Không Nhất Thiết Phải Khởi Nghiệp Với Một Quán Cà Phê
Cuối cùng, điều tôi muốn nhắn nhủ với những ai có ý định kinh doanh quán cà phê là bạn không nhất thiết phải lao vào mở một quán ngay. Thay vì đánh cược tất cả, tại sao bạn không thử nhỏ trước, ví dụ mở một quán xe đẩy, chỉ cần đầu tư vài triệu và kiểm tra xem liệu bạn có thực sự phù hợp với ngành này hay không?
Mở quán cà phê không chỉ đòi hỏi vốn, mà còn cần sự kiên nhẫn, hiểu biết về thị trường, và không ngoa khi nói rằng, cần một sự đam mê lớn. Nếu bạn không thật sự yêu thích ngành này mà chỉ đầu tư vì lợi nhuận, tốt nhất nên cân nhắc kỹ trước khi bước chân vào cuộc chơi.
Mở quán cà phê là một công việc cực khổ, từ việc phải dậy sớm đến muộn, không có thời gian nghỉ ngơi, và rất dễ phá sản. Bạn phải thật sự đam mê và cam kết dài hạn mới có thể tồn tại.
Lời Kết
Tôi rất ngưỡng mộ những ai dám kinh doanh, đặc biệt là các bạn trẻ mở quán cà phê trong thời buổi cạnh tranh khốc liệt như hiện nay. Nhưng thật sự, không phải ai cũng thành công, và không phải cứ mở quán cà phê là sẽ có lời. Thị trường này đã bão hòa, và nếu không có ý tưởng độc đáo, không có chiến lược bài bản, thì cái giá phải trả cho việc chạy theo trào lưu là rất lớn.
Cảm ơn bạn đã đọc, và chúc những ai đã, đang và sẽ mở quán cà phê sẽ thành công với giấc mơ của mình.