Vừa qua, Hạ viện Hoa Kỳ đã thông qua một dự luật có khả năng dẫn đến việc cấm TikTok. Đây chỉ mới là bước đầu tiên, nhưng nếu được Thượng viện và Tổng thống ký duyệt, rất có khả năng TikTok sẽ không còn hiện diện trên đất Mỹ.
Nhưng tại sao lại có lệnh cấm này? Vì sao TikTok – một nền tảng giải trí toàn cầu lại trở thành mối đe dọa lớn như vậy? Hãy cùng hiểu rõ hơn về TikTok, lý do mà chính phủ Mỹ quyết định hành động, cũng như tương lai của ứng dụng này.
TikTok là gì và nguồn gốc của nó
TikTok là một nền tảng chia sẻ video ngắn được thành lập vào năm 2016 bởi công ty ByteDance – một tập đoàn công nghệ lớn của Trung Quốc có trụ sở chính tại Bắc Kinh. Ở Trung Quốc, ByteDance điều hành một nền tảng tương tự tên là Douyin. TikTok, phiên bản quốc tế của Douyin, có trụ sở đặt tại Singapore nhưng quyền sở hữu vẫn thuộc về công ty mẹ tại Trung Quốc.
Tại sao Mỹ lại muốn cấm TikTok?
Nỗi lo về an ninh quốc gia
Nhìn từ bên ngoài, TikTok chỉ là một ứng dụng giải trí với các đoạn video ngắn đưa người xem thư giãn. Tuy nhiên, mối quan ngại từ phía các nhà lập pháp Mỹ lại bắt nguồn từ luật pháp Trung Quốc. Theo quy định an ninh mạng của Trung Quốc, mọi công ty tư nhân tại nước này phải cung cấp dữ liệu người dùng cho chính phủ nếu được yêu cầu. Điều này không khỏi khiến Mỹ lo ngại rằng dữ liệu người dân sẽ bị khai thác hoặc sử dụng để thao túng dư luận, ảnh hưởng đến an ninh chính trị và quốc gia.
Mặc dù TikTok nhiều lần phủ nhận việc chia sẻ dữ liệu với chính quyền Bắc Kinh, nhưng tại Mỹ, chính phủ vẫn duy trì sự nghi ngờ. Lý do này khiến nhiều quốc gia khác cũng đã cấm TikTok, tiêu biểu là Ấn Độ – quốc gia đã cấm ứng dụng này vào năm 2020 cùng với hơn 59 app Trung Quốc khác.
TikTok có thực sự nguy hiểm hay không?
Vấn đề dữ liệu cá nhân
Vấn đề quan trọng nhất nằm ở việc TikTok thu thập dữ liệu cá nhân của người dùng và khả năng chính phủ Trung Quốc lợi dụng nền tảng này để thao túng thông tin. Trong trường hợp các cơ quan nhà nước Mỹ quyết định cấm TikTok, điều họ lo nhất là dữ liệu của 150 triệu người dùng tại Mỹ sẽ rơi vào tay một chính quyền nước ngoài mà họ không tin cậy.
Không chỉ là dữ liệu cơ bản, TikTok còn có thể thu thập thông tin từ hành vi sử dụng, sở thích và tài liệu cá nhân của người dùng thông qua các đoạn tin nhắn và nội dung riêng tư. Điều này có thể dẫn đến những vụ kiểm soát hoặc đe dọa ác ý, đặc biệt nếu mục tiêu là những người có vai trò quan trọng trong cơ quan chính quyền.
Ảnh hưởng đến chính trị
Một viễn cảnh khác khiến các nhà lập pháp Mỹ lo ngại là khả năng Trung Quốc sử dụng TikTok để tác động đến các cuộc bầu cử tại Mỹ. Sử dụng thuật toán đề xuất của TikTok, họ có thể ưu tiên những nội dung ủng hộ một ứng viên thân thiện với Trung Quốc hoặc cản trở những nội dung phản đối. Họ hoàn toàn có thể tạo ra một cuộc chiến thông tin nhằm thay đổi dư luận mà không ai nhận ra.
Tuy nhiên, TikTok vẫn khẳng định rằng máy chủ của họ đặt ở Mỹ, Singapore và Malaysia, và chưa có bằng chứng cụ thể nào cho thấy dữ liệu bị chuyển về Trung Quốc. Nhưng trong một số vụ kiện, TikTok đã bị cáo buộc theo dõi các nhà hoạt động dân chủ từ Hồng Kông. Dù chưa có bằng chứng rõ ràng, niềm tin của người Mỹ vào TikTok vẫn bị xói mòn, và việc thiếu minh bạch càng làm tăng thêm sự nghi ngờ.
Dự luật cấm TikTok: Diễn biến và triển vọng
Vào ngày 13/3/2024, Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật nhằm chặn TikTok với số phiếu 352 thuận và 65 chống. Đây là một động thái hiếm hoi có sự đồng thuận từ cả hai phía của chính trị Mỹ, cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Nếu dự luật này được Thượng viện và Tổng thống phê chuẩn, các công ty Mỹ như Apple và Google sẽ không được phép hợp tác hoặc cung cấp ứng dụng của TikTok trên nền tảng của họ nữa. Điều này đồng nghĩa với việc nếu TikTok không được phân phối trên các chợ ứng dụng lớn thì chẳng khác nào bị “xoá sổ” hoàn toàn tại Mỹ.
Dự luật này đưa ra thời hạn 180 ngày kể từ khi được ký thành luật, cho phép TikTok có thời gian để tìm kiếm cách giải quyết. Một lựa chọn rõ ràng là ByteDance sẽ phải bán cổ phần TikTok cho một công ty Mỹ để tiếp tục hoạt động. Tuy nhiên, việc định giá ứng dụng này dao động từ 50 đến 100 tỷ USD, khiến không phải công ty nào cũng đủ khả năng mua lại.
Tác động đối với người dùng và các nhà sáng tạo nội dung
Với hơn 150 triệu người dùng tại Mỹ, việc TikTok bị cấm chắc chắn sẽ ảnh hưởng lớn, nhất là đối với các nhà sáng tạo nội dung và các doanh nghiệp phụ thuộc vào nền tảng này để kiếm tiền. Sự phát triển chóng mặt của KOL (Key Opinion Leaders) và KOC (Key Opinion Customers) trên TikTok cho thấy nền tảng này đã trở thành một thị trường cực kỳ hấp dẫn. Nhiều nhà sáng tạo đã xây dựng sự nghiệp chỉ dựa vào TikTok, và việc cấm ứng dụng này sẽ là cú sốc lớn, đẩy họ vào cơn khủng hoảng.
Tại Việt Nam, nơi có hơn 50 triệu người dùng TikTok, ứng dụng này thậm chí còn trở thành một phần không thể thiếu của nhiều người. Các công ty quảng cáo, dịch vụ marketing đã mọc lên chỉ để phục vụ nhu cầu tiếp thị trên TikTok. Trong khi Mỹ bàn về lệnh cấm, không ít người Việt đang cảm thấy lo âu cho tương lai của nền tảng mà họ rất yêu thích.
TikTok sẽ phải làm gì để tồn tại?
Lựa chọn khả thi nhất đối với TikTok là bán cổ phần cho các công ty Mỹ, ví dụ như Microsoft hoặc Google. Điều này có thể làm dịu đi sự lo ngại của chính phủ Hoa Kỳ và giúp TikTok tiếp tục hoạt động bình thường.
Ngoài ra, TikTok đã cố gắng xây dựng hình ảnh thân thiện hơn bằng cách thuê một CEO người phương Tây và đầu tư mạnh vào các chiến dịch quảng bá tại Mỹ. Họ cũng đã mời các nhà sáng tạo nội dung nổi tiếng tới Washington để lên tiếng bảo vệ tương lai của ứng dụng này, với hy vọng tác động vào quyết định của chính quyền.
Một tương lai bất định nhưng đầy hy vọng
Việc Mỹ cấm TikTok có thể dẫn đến nhiều hậu quả không mong muốn, từ việc gây ra thiệt hại tài chính lớn cho ByteDance đến ảnh hưởng mạnh mẽ đến hàng triệu người dùng trên toàn thế giới. Tuy nhiên, đối với nhiều người, đặc biệt là thanh niên và những nhà sáng tạo nội dung dựa vào TikTok, việc ứng dụng này bị cấm có thể mở ra cơ hội để họ khám phá và xây dựng sự nghiệp trên các nền tảng khác như YouTube, Facebook hay Instagram – những nền tảng cũng đang rất mạnh.
Kết luận
Việc cấm TikTok tại Mỹ không chỉ đơn thuần là việc bảo vệ dữ liệu cá nhân. Đằng sau đó là những toan tính về chính trị, an ninh quốc gia và sự đối đầu giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Nhưng ở góc nhìn cá nhân, chúng ta cũng cần hiểu rằng, trên thế giới này, bất kỳ nền tảng nào thu thập dữ liệu đều có thể trở thành công cụ trong tay các chính phủ nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Vấn đề không chỉ nằm ở TikTok – mà là ở cách chúng ta tiếp cận và quản lý thông tin trong thời đại số ngày nay.
Cuối cùng, giải pháp lý tưởng nhất có lẽ là ByteDance bán lại cổ phần cho một công ty Mỹ như Microsoft hay Google, để cả hai bên đều có lợi – người dùng tiếp tục sử dụng ứng dụng yêu thích của mình, còn chính phủ Mỹ cảm thấy an toàn hơn khi dữ liệu của người dân được kiểm soát kỹ càng. Mong rằng tương lai sẽ mang lại một giải pháp hài hòa cho tất cả.