Thời đại hiện nay, chuyện người trẻ không còn tha thiết với việc sinh con, đặc biệt là tại các thành phố lớn, đã trở thành một vấn đề nổi cộm. Không chỉ ở Việt Nam mà nhiều nơi trên thế giới, tỷ lệ sinh đang giảm mạnh.
Đây là hiện tượng toàn cầu đang thách thức các mô hình kinh tế và xã hội truyền thống. Vậy điều gì đã khiến xu hướng này ngày càng phổ biến? Điều gì ngăn cản giới trẻ thực hiện thiên chức làm cha mẹ?
Sự Suy Giảm Tỷ Lệ Sinh Trên Toàn Cầu
Việc tỷ lệ sinh giảm kéo dài hàng năm không còn là hiện tượng cá biệt. Nhật Bản đã phải đối mặt với 15 năm liên tiếp suy giảm dân số. Không chỉ Nhật Bản, tình trạng này còn diễn ra tại nhiều thành phố lớn và hiện đại ở châu Á như Hong Kong, Thượng Hải, Singapore. Tại đây, tỷ lệ sinh đã chạm mức báo động đỏ – thấp nhất trong lịch sử.
Ngay tại Việt Nam, tình hình cũng không khá hơn. Theo thống kê, vào năm 2024, tỷ lệ sinh cho mỗi phụ nữ lần đầu tiên đã giảm xuống 2,01 con, dưới mức an toàn 2,1 con để duy trì dân số ổn định. Đặc biệt là ở thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ sinh chỉ còn 1,27 con/phụ nữ, khiến cho các chuyên gia lo ngại về tương lai của cấu trúc dân số, tiềm ẩn rủi ro về kinh tế và an sinh xã hội. Điều đáng chú ý hơn, việc chính phủ và các cơ quan liên quan nỗ lực tuyên truyền, hỗ trợ không thực sự mang lại hiệu quả. Bất chấp mọi chương trình hỗ trợ hẹn hò, phúc lợi, người dân vẫn không muốn sinh con.
Nỗ Lực Của Chính Quyền Trong Việc Thúc Đẩy Sinh Sản
Những chính phủ như Singapore đã thử rất nhiều biện pháp để khuyến khích các gia đình sinh thêm con. Họ thậm chí đã đưa ra mức thưởng tài chính đáng kể, cụ thể với con đầu lòng, các cặp vợ chồng sẽ được thưởng 10.000 đô la, và đứa con thứ hai là 13.000 đô la. Tuy nhiên, kết quả vẫn không khả quan. Giới trẻ quyết tâm không đẻ, kể cả khi được hỗ trợ tài chính tốt như vậy.
Điều này dẫn đến một câu hỏi: Liệu việc cung cấp tiền hay lợi ích có phải là yếu tố quyết định để người trẻ sinh thêm con? Hay còn những yếu tố khác phức tạp hơn đứng sau sự từ chối này?
Những Nguy Cơ Sức Khỏe Và Nỗi Lo Về Đột Biến Lúc Mang Thai Muộn
Một trong những lý do khiến nhiều người trì hoãn việc sinh con là do họ lo ngại về rủi ro sức khỏe của bản thân và con cái khi mang thai sau 30 tuổi. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những nguy cơ về sức khỏe sinh sản cũng như nguy cơ sinh con có vấn đề sẽ tăng cao nếu mang thai ở độ tuổi ngoài 30. Nhưng dù có nhận thức rõ về điều này, giới trẻ vẫn quyết tâm… không đẻ.
Các lý do lo lắng như chi phí nuôi con, trách nhiệm lớn lao trong việc giáo dục cũng như tình hình kinh tế chưa ổn định lại càng làm cho câu trả lời của họ trở nên rõ ràng hơn. Quyết tâm không đẻ!
Hệ Quả Kinh Tế Và Xã Hội Từ Việc Tỷ Lệ Sinh Thấp
Với những gì đang diễn ra, Việt Nam có thể sẽ sớm mất đi lợi thế “dân số vàng”, tức là tình trạng dân số trong độ tuổi lao động lớn hơn đáng kể so với dân số cao tuổi. Nếu điều này tiếp tục diễn ra, nền kinh tế có thể sẽ gặp khó khăn. Viễn cảnh 30 năm nữa, mỗi đứa trẻ sẽ phải gánh trên vai trọng trách chăm sóc bốn người già đặt ra một bài toán hóc búa cho các hệ thống an sinh xã hội.
Không chỉ vậy, khi không có đủ dân số trẻ để tiếp tục kế thừa và thúc đẩy nền kinh tế, Việt Nam có thể sẽ đối mặt với tình trạng suy thoái nghiêm trọng về mặt kinh tế. Điều này khiến chúng ta đặt ra câu hỏi: Phải chăng việc sinh con không còn chỉ là vấn đề cá nhân, mà giờ đây nó còn trở thành trách nhiệm với toàn xã hội?
Trách Nhiệm Xã Hội Và Lựa Chọn Cá Nhân
Trong khi xã hội vẫn kỳ vọng rằng mỗi người phải gánh vác trách nhiệm duy trì giống nòi, thực tế không ít người trẻ cảm thấy áp lực trước sự đòi hỏi này. Làm sao mà trách nhiệm sinh sản lại có thể đặt nặng trên đôi vai những người trẻ, khi mà cuộc sống của họ vẫn đầy khó khăn về kinh tế? Các chương trình quản lý tài chính cá nhân còn chỉ ra rằng những người trẻ độc lập thường phải đối mặt với những quyết định khó khăn liên quan đến tài chính và tiêu dùng hợp lý.
Việc sinh con không còn là chuyện đơn giản. Trách nhiệm ngày một lớn, số lượng chi phí cũng theo đó mà tăng cao, nhất là ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh.
Cuộc Sống Thành Thị Và Áp Lực Nuôi Dạy Con Cái
Một trong những lý do lớn khiến các cặp vợ chồng ngại sinh con chính là áp lực nuôi dưỡng trong môi trường thành thị. Cuộc sống bận rộn, giá cả sinh hoạt đắt đỏ và thiếu không gian sống là những yếu tố khiến nhiều người trẻ không muốn lao vào “cuộc chiến” nuôi dạy con cái. Họ hiểu rằng việc sinh ra một đứa trẻ đồng nghĩa với việc họ phải đối mặt với một loạt trách nhiệm mới: về thời gian, công sức, và đặc biệt là chi phí.
Chi phí học hành, giải trí, phát triển kỹ năng cho con ở thành thị là những con số không hề nhỏ. Điều đáng lo hơn là hiện tượng thực phẩm bẩn tràn lan trên thị trường, làm cho các bậc cha mẹ không khỏi băn khoăn về những bữa ăn cho con cái. Thực phẩm thiếu an toàn, sữa giả, rau củ nhiễm hóa chất tạo thành một rào cản lớn. Liệu họ có thể yên tâm sinh con khi môi trường thực phẩm xung quanh đầy hiểm họa?
Vấn Đề Giáo Dục Mầm Non
Một yếu tố khác khiến các cặp vợ chồng trẻ do dự trong việc sinh con chính là sự thiếu hụt giáo dục mầm non công lập chất lượng tại các thành phố lớn. Các trường mầm non thiếu về số lượng và chất lượng giáo dục như hiện nay đã đặt ra vấn đề lớn cho các bậc phụ huynh. Số lượng trường mầm non ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh thường không đủ đáp ứng nhu cầu thực tế. Thống kê cũng chỉ ra rằng Việt Nam thiếu gần 52.000 giáo viên mầm non có chuyên môn chính quy. Điều này chỉ làm trầm trọng thêm gánh nặng cho các bậc phụ huynh khi họ phải tìm kiếm những giải pháp thay thế đầy rủi ro hoặc tốn kém.
Nếu các bậc cha mẹ không thể yên tâm về nơi gửi con, liệu họ có đủ dũng khí để bước vào hành trình làm cha mẹ này ngay từ đầu?
Đầu Tư Sớm Vào Kế Hoạch Tài Chính
Một bài học quan trọng mà mỗi gia đình cần ghi nhớ: Hãy chuẩn bị kế hoạch tài chính từ sớm nếu bạn có ý định sinh con. Việc lên kế hoạch tài chính cần phải được thực hiện kỹ lưỡng để đảm bảo không chỉ chi phí sinh hoạt mà còn bao gồm cả khoản dành cho việc học, phát triển kỹ năng và các nhu cầu khác của con trong tương lai.
Điều này không chỉ giúp bạn giảm đi áp lực tài chính, mà còn giúp bạn có thể tự tin hơn trong quá trình nuôi dạy con cái.
Chi Tiết Cuối Cùng: Quyền Lựa Chọn Của Các Cặp Đôi Trẻ
Cuối cùng, tôi nghĩ rằng tất cả các cặp đôi đều có quyền lựa chọn việc sinh con hay không. Những nỗ lực cải thiện môi trường và điều kiện sống vẫn rất quan trọng, nhưng ý chí cá nhân của mỗi người luôn là điều quyết định. Nên có con hay không, đó nên là lựa chọn tự nguyện. Tuy nhiên, nếu bạn và người ấy đã quyết định có con, hãy bắt đầu với việc chuẩn bị từ chính những yếu tố cơ bản như tài chính, cùng với đó là niềm tin rằng mọi thứ, dù khó khăn đến đâu, đều có thể vượt qua.
Vì trẻ em không chỉ là tương lai của mỗi gia đình mà còn là tương lai của cả xã hội.